Ο Μίθρας λατρευόταν ως ένας θεός που ενσάρκωνε τον ήλιο και το φως της ζωής.
Η μυστηριακή λατρεία του Μίθρα ήταν λατρεία μιας κλειστής αδελφότητας. Όλες οι τελετές γινόταν σε υπόγειους κυρίως χώρους που διατηρούσαν τα χαρακτηριστικά των αρχικών τόπων λατρείας, των σπηλαίων. Μια πιθανή χρονολόγηση του συγκεκριμένου αναγλύφου των Θερμών θα μπορούσε να ήατν στα τέλη του 2ου αιώνα ή στις αρχές του 3ου αιώνα μ.Χ.
Στο κέντρο της παράστασης εικονίζεται ο ταύρος πεσμένος στο έδαφος με το δεξιό μπροστινό του πόδι διπλωμένο στο γόνατο και το δεξιό οπίσθιο τεντωμένο προς τα πίσω. Ο Μίθρας είναι ντυμένος με περσικό ένδυμα και κοντό χιτώνα. Στα δύο άκρα της παράστασης εικονίζονται οι ακόλουθοι του θεού. Δεξιά ο Καύτης με τη δάδα υψωμένη και αριστερά ο Καυτοπάτης με τη δάδα χαμηλά. Κάτω από την κεντρική παράσταση υπάρχει ζωφόρος με σκηνές από τον κύκλο της ζωής του θεού. Από αριστερά προς τα δεξιά εικονίζονται ο Άτλας που σηκώνει τη γη, ο Μίθρας ως τοξότης, ο Μίθρας έφιππος νικητής του ταύρου, ο Μίθρας ταυροφόρος, ο Μίθρας με τα χέρια στο κεφάλι του γονατισμένου Ήλιου, το ιερό συμπόσιο Μίθρα και Ήλιου και τέλος η Αποθέωση, η άνοδος δηλαδή στον ουρανό του Μίθρα με το άρμα του Ήλιου.
Οι νεότεροι ερευνητές δέχονται ότι η παράσταση της ταυροκτονίας αναπαριστά τις κινήσεις των αστερισμών, πρόκειται δηλαδή για έναν αστρικό χάρτη. Όλα τα ζώα της παράστασης αντιστοιχούν στα σύμβολα του ζωδιακού κύκλου όπως ο Ταύρος, ο κόκκορας, ο σκορπιός, το φίδι, ο σκύλος, το λιοντάρι. Επίσης ορισμένοι ερευνητές ταυτίζουν τον μυθικό Περσέα που σκότωσε τη Μέδουσα με τον Μίθρα, σύμφωνα με διάφορα στοιχεία που είναι κοινά και στους δύο.
Η ταυτόχρονη διάδοση του Μιθραισμού και του Χριστιανισμού τον 1ο αιώνα μ.Χ. οδήγησε σε μεγάλο ανταγωνισμό των δύο θρησκειών τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. Ο Χριστιανισμός μπορεί να επηρεάστηκε στην αρχή από τις λατρείες αυτές αλλά σε καμιά περίπτωση δεν προχώρησε στην αντιγραφή τους. Η οργάνωση του Μιθραισμού έγινε τον 1ο αιώνα μ.Χ. όταν η Καινή Διαθήκη είχε ήδη συμπληρωθεί. Η λατρεία του Μίθρα υστερούσε έναντι της Χριστιανικής για δύο σοβαρούς λόγους. Ήταν διαδεδομένη στις τάξεις των στρατιωτών, εμπόρων, αριστοκρατών και περιορίζοταν μόνο στους άνδρες. Ο Χριστιανισμός αντίθετα είχε προσελκύσει από τα μεσαία και χαμηλά κοινωνικά στρώματα και κυρίως δεχόταν τις γυναίκες οι οποίες βοήθησαν αποτελεσματικά στη διάδοσή του. Μεγάλη υπήρξε επίσης η διαφορά μεταξύ της διδσσκαλίας του Μίθρα και του χριστιανικού μηνύματος. Η θυσία του ταύρου και η γονιμοποίηση της γης δεν ήταν παρά μια γεωργική τελετή γονιμότητας για την αναγέννηση της Φύσης, ενώ η θυσία του Χριστού απέβλεπε στη σωτηρία της; Ψυχλης του ανθρώπου. Η θρησκεία του Μίθρα άρχισε να παρακμάζει σταδιακά και χάνεται οριστικά στο τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ.
Οι πομάκοι κάτοικοι αυτών των οικισμών επηρεασμένοι από τους κυνηγούς θησαυρών πιστεύουν ότι τα σχέδια του βράχου είναι σημάδια κρυμμένου θησαυρού. Παράλληλα όμως ισχυρίζονται ότι το νερό της πηγής θεραπεύει τον πόνο και τις ασθένειες των ματιών.
Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης - Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων Τηλ: +30 25410 51003 Fax: +30 25410 51783 email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Το συγκεκριμένο ανάγλυφο επισκεφθήκαμε στις 28 Μαίου 2017. Βρίσκεται περίπου 40 χιλιόμετρα από την πόλη της Ξάνθης ανάμεσα στους οικισμούς Μέσες και Κάτω Θέρμες. Είναι ακριβώς δίπλα στον δρόμο και υπάρει πινακίδα πάνω στο δρόμο η οποία σας κατευθύνει να ακολουθήσετε ένα μικρό ανηφορικό μονοπατάκι για περίπου 70 μέτρα μέχρι να το βρείτε.
